Barongsteen

 

Het is hier prachtig met al die Hindoe tempeltjes, kunstnijverheidwinkeltjes en Balinese versierseltjes. Het lijkt wel of elke Balinees een kunstenaar is. Van het plaatsje zelf herken ik eigenlijk nog maar weinig van 10 jaar terug. Het toerisme heeft hier flink toegeslagen, met trouwens heel wat Nederlandse toeristen, maar je kunt niet zeggen dat de Balinezen hun ziel er voor hebben verkocht.
De religie op Bali is een mengvorm van hindoeisme en het oude geloof (animisme) met als belangrijkste element het geloof dat de natuur bezield kan zijn. Dit kunnen natuurgeesten zijn of zielen van overledenen. De voorouderverering en godsdienstige rituelen ter verzoening van geesten en demonen hangen hier mee samen. Het doet denken aan Santeria op Cuba waar de oude Afrikaanse verering van geesten (Yoruba) en het katholicisme moeiteloos hand in hand gaan.
De dagen van deze week werden gevuld met allerlei leuke en nuttige activiteiten. Eerst was het zaak de verlenging van het visum te regelen, daar de eerste 2 maanden in Indonesie er bijna opzaten. Dewi van Sail Indonesia zat weer in haar ‘tentkantoor’ op het strand en regelde, behalve de visa, weer allerleihande zaken voor iedereen. Ze deed er niet moeilijk over ook voor niet Sail Indonesia deelnemers eenenander te regelen. Ik bestelde diesel bij de kanovaarder die onze gids was geweest en bestelde bier bij een supermarkt, wat een paar dagen later op het strand werd afgeleverd. Naast de supermarkt zit: “Malibu Dive” die duiktrips organiseert. Met de crew van drie andere boten besloten we met de trip naar Tulamben mee te gaan in het noordoosten van Bali. Ik wist Dirk van “Narid”zo ver te krijgen dat hij ook meeging. De USS “Liberty” bij Tulamben is een scheepswrak uit de tweede wereldoorlog op een diepte van 5 tot 30 meter. Het is een lange rit er naar toe van meer dan twee uur, maar zeker de moeite waard.


De duikspullen werden door vrouwen naar het (lava) strand vervoerd, die er niet voor terugdeinzden zo’n 40 kg in een keer mee te nemen. We hebben twee keer gedoken en ik moet zeggen, indrukwekkend!

    Malibu dive

    Napoleon vis

    foto courtesy Malibi Dive

    Kim en Mang duiken bij de USS Liberty

Het is een interessant wrak met delen waar je onderdoor kunt zwemmen. Verder was er goed zicht, geen stroming, prachtig koraal en ontzettend veel vis, waaronder scholen jacks en een giga napoleonvis.

wimpelliberty

In Lovina aten we ’s avonds meestal in de warung van Suri, die behalve lekker kookt ook gezelligheid brengt en mij af en toe wat lieve (Nederlandse) woordjes in mijn oor fluisterde. Zij nodigde ons, Narid, Kindofblue en de Gemini, uit om zondag 20 september de tandenvijlceremonie (pontong gigi) van haar vriendin bij te wonen. We moesten ons dan wel volgens de traditie kleden, dat wil zeggen de vrouwen in het lang met lange mouwen en de mannen het liefst met een sarong, hoewel een lange broek ook had gemogen, en dan voor beiden een sjerp (slendang) rond het middel. Ook werd er een klein cadeautje voor de vriendin verwacht.
Voor een Hindu op Bali zijn er veel belangrijke transities in een mensenleven; ze gaan allen gepaard met uitgebreide ceremonies. De belangrijkste ceremonies zijn natuurlijk geboorte en dood, maar deze worden al snel opgevolgd door het tandenvijlen. Hierbij worden de scherpe hoektanden afgevijld totdat de hele rij boventanden een gelijke boog vormt. Volgens de Balinezen symboliseren de bovenste vier voortanden en hoektanden de zes vijanden van de ziel, te weten begeerte (kama), hebzucht (loba), woede (kroda), verslaving (mada), afgunst (matsarya) en verwarring (moha) en worden met deze ceremonie de kwade, demonische neigingen ongedaan gemaakt. De leeftijd waarop de ceremonie plaats vindt, is meestal voor het huwelijk, maar kan ook later (om de kosten te drukken); als het maar voor je dood is.

 

We werden ’s morgens aan het strand opgehaald door Jacky, Suri’s broer, die ons ook hielp met het knopen van de kleding. In het huis waar de ceremonie plaatsvond werden we gastvrij onthaald. Er waren veel genodigden en de sfeer was ontspannen en gezellie. Er werden soft drinks en lekkere hapjes geserveerd en we konden ons vrij bewegen, zelfs even tot op het podium bij het versierde bed om foto’s te maken van het daadwerkelijke vijlen. Suri’s vriendin was een van de tien die de ‘rite de passage’ zou ondergaan. De groep zat enigszins zenuwachtig bij elkaar, allen in een prachtige outfit, te wachten op hun beurt. Bij hun gang naar het podium werden ze ondersteund door een ouder familielid, die ze naar het hoge bed bracht waar de tandarts-priester en zijn assistenten vervolgens aan het werk gingen. We zagen steeds dat met een beiteltje en een hamertje de punten van de hoektanden werden geslecht en daarna gelijk gevijld met de voortanden. Er was een gamelanorkestje en iemand, waaronder Jacky, zong mantra’s.







    pontong gigi

De pandit zat op een verhoging, prevelde gebeden, rinkelde zijn belletje, strooide bloemetjes en sprenkelde heilig water in het rond. Zeer plechtig, maar ook sfeervol alles bij elkaar. klik hier voor een videootje over de pandit

En dan was het tijd om te eten waar wij, als gasten, als eersten moesten opscheppen en de andere genodigden pas gingen eten als wij klaar waren.

’s Avonds kwamen Kimberley en Mang, die inmiddels op Bali aan het rondreizen waren, naar Lovina om deel te nemen aan het gala-diner van Sail Indonesia. Ze vertelden enthousiast over hun bezoeken aan Ubud, het Beratan lake, de Ulun Danu tempel en de prachtige rijstvelden die ze hadden gezien.

Het werd een leuke avond met lekker eten, muziek, dansen, vuurwerk en, door sommigen, flink getetter van alcohol.
De volgende dag, 21 september, hebben we een ‘Sapi Gerumbungan’ ofwel een Balinese stierenrace bezocht waar het er niet is om te doen wie het snelst is, maar welk span het mooiste en meest harmonieus het veld oversteekt, draait en weer terugrent. Mooi is als de stieren een mooie krul in hun staart hebben, hun kop omhoog houden en gelijk en op de maat van de bellen in hun tooi weten te rennen. Als sluitstuk mochten de buitenlandse bezoekers het proberen, waarbij Kimberley zich niet onbetuigd heeft gelaten.

   

   

’s Avonds was er, net als twee eerdere avonden, op het strandpodium een voorstelling van Balinese muziek en dans. De dans is nauw verweven met de Balinese cultuur en religie en kinderen worden er van jongs af aan in onderwezen. De getalenteerden gaan door en weten een fabelhafte perfectie in de beheersing van ledematen (inclusief vingers en tenen), spieren (oogspieren!) en emoties te bereiken.

   

   


Wat we te zien kregen vonden we erg indrukwekkend. Ook hier werd geeindigd met de uitnodiging aan toeschouwers om mee te doen, waarbij sommigen van ons zo ver mogelijk wegkropen om niet ‘gehaald’ te worden en weer anderen opmerkelijk rechtop gingen zitten. De yottie op de foto kan niet alleen verdienstelijk dansen, maar bleek bij de Karaoke (ja daar waren we ook…) erg goed te kunnen zingen.

   

   
Donderdag de 22e gingen Kimberley en Mang na onze enthousiaste verhalen ook mee op een duiktrip naar de USS Liberty. Ik kon het scootertje van Mang lenen en samen met Dirk en Anneke, die een scooter huurden, bezochten we de Ulun Danu tempel. Het is een weg omhoog met veel haarspeldbochten en we moesten even wennen om aan het Balinese verkeer deel te nemen. Het is een prachtige, diepgroene route naar het Beratan Lake, een kratermeer op 1200 meter hoogte, met mogelijk een van de bekendste tempels op Bali. Busladingen met toeristen komen er kijken, maar het maakte de tempel en zijn omgeving er voor ons niet minder mooi op.
De volgende dag vertrokken Mang en Kimberley naar Seminyak aangezien Mang een paar dagen later terug naar Nederland zou vliegen. Wij hebben met zijn vijven (Anneke, Dirk, Anita, Dick et moi) Jacky met zijn auto ingehuurd om Ubud en een aantal plaatsen daar omheen te bezoeken. Ubud is het culturele centrum van Bali en beroemd om de concentratie aan kunstenaars en ambachtslieden.

   

   
We zijn vroeg vertrokken, om 7 uur, want in de ochtend wilden we een voorstelling van de Barongdans meemaken. Er zat een volledig gamelanorkest, de kostuums waren prachtig, en op hoog niveau werd er gedanst. We hebben ons suf gefotografeerd. Deze dans wordt overal op Bali opgevoerd en afhankelijk van de streek is Barong een draak, een slang, leeuw of whatever. (Die van ons was een leeuw, als ik me niet vergis). Er wordt niet alleen voor de lol gedanst, maar het dient ook een religieus doel, dat wil zeggen het herstellen van het evenwicht tussen goed en kwaad, waarbij de Barong het goede representeert en Rangda, de heks, het kwade. De strijd eindigt in de dans onbeslist… Na eerst wat gerelaxed te hebben, het was een heftige voorstelling, bezochten we een batik-atelier. De prijzen vonden we te hoog en we zijn op zoek gegaan naar een Buddhabeeld voor Kimberley. Het was een oude wens van mij juist op Bali een Buddha aan te schaffen en de anderen waren zo aardig mee te willen zoeken. Echt gemakkelijk bleek dat niet te gaan. We bezochten heel wat ateliers en winkels. Op gegeven moment moesten we uit de auto stappen, omdat er veel volk op de been was bij een crematie. Bij toeval kwamen we in een zeer bijzonder atelier terecht waar hoogwaardig werk gemaakt wordt door meester houtsnijders. De beelden zijn er van superieure kwaliteit en worden over de hele wereld afgeleverd. [22]
   
Hoewel het ver boven ons budget was en we dit ook duidelijk maakten, werden we als eervolle gasten onthaald en kregen het hele compleks te zien met werkplaatsen waar houtsnijders aan het werk waren, toonzalen en de huistempel. De naam van het atelier: Njana Tilem Gallery in het dorp Mas vlak bij Ubud. We vervolgden de tocht en bezochten de meest steile helling van Bali met rijstveldjes. Inderdaad erg mooi, maar zo vinden veel andere toeristen dat. Dan zijn we bij een huis gestopt, waar Jacky even zijn ex wilde bezoeken. Zo gemakkelijk bleek zij niet te vinden en met zijn allen stimuleerden we hem om het niet te snel op te geven. En gelukkig, op het laatst konden we een blik werpen op een charmante Balinese dame.

    de 3 schippers: Narid, Gemini, Kind-of-Blue
In Kokokan, waar witte vogels tegen zonsondergang in grote getalen in de bomen neerstrijken, waren we te vroeg voor het schouwspel. Aan de ruim aanwezige vogelkak te zien, moet het verhaal wel kloppen, maar zo veel tijd hadden we niet meer. Het was nog ruim 2 uur rijden. We besloten nog wat rond te kijken en dan huiswaarts te gaan. Weer opmerkelijk was dat waar je ook in Bali gaat rondlopen het meestal bijzondere observaties oplevert. We zagen dat in dit dorpje de gezamelijke gemeenschap schilderijenlijsten vervaardigt. Het ene atelier zaagt de latten op maat, het volgende doet het houtsnijwerk en weer een ander zet ze in elkaar.

 

Ook zagen we weer vrouwen zwaar lichamelijke arbeid verrichten. Met een groep verplaatsten ze een paar kuup zand, met emmers op hun hoofd, naar de plek waar gebouwd wordt. Op de valreep vond ik op weg naar huis in een winkeltje een Buddha die ik mooi vond. En toen bleek dat Kimberley in een onderonsje met Dick en Anita had geregeld dat zij mij de Buddha die ik eventueel zou vinden, cadeau doet. Het was me wat; ineens was ik zelf de blije bezitter. Het was al 9 uur toen we in Lovina aankwamen. Jacky had telefonisch geregeld dat onze paspoorten met nieuwe visa bij Suri werden afgeleverd, want Dewi en Raymond moesten al weer op weg naar het eiland Karimum Jawa, de volgende Sail Indonesia plek.

Zondag de 25e huren Anita, Dick en ik nogmaals Jacky in voor een toertje met zijn auto. Narid gaat er weer met een scooter op uit. De dag komt in het teken te staan van tempels. Tempels en Bali horen bij elkaar als de dag en de nacht. Er zijn er tienduizenden, zegt men, verspreid over het eiland, - in huizen, binnenplaatsen, markten, begraafplaatsen, rijstvelden, stranden, kale rotsen in zee, grotten, tussen de wortels van bomen, op verlaten heuveltoppen of hoge bergen-. Het zijn geen gebedsoorden, maar eerder lege huizen die wachten op het volgende feest, wanneer de goden het bovenaardse verlaten, afdalen naar de aarde en hun intrek nemen in de tempels. We bezoeken er vier die dag tot ons hoofd vol zit met goden, beelden, geschiedkundige feiten en flarden van het Balinese hindoegeloof. De tempels zijn gebouwd volgens een vast patroon met binnen de buitenste muren het buitenhof. Dan kom je via de ‘gespleten poort’ in het binnenhof en dan is er een grote statige poort die op slot zit en alleen toegang verschaft aan de goden en de priesters. Verspreid binnen de tempelmuren zijn er veel beelden (die veelal te herleiden zijn tot de drie hoofdgoden), verschillende altaren en een paar ‘functionele’ paviljoens, die onder meer onderdak (=schaduw) verschaffen aan het gamelanorkest en het dorpsbestuur. De gespleten poort, oftewel Candi Bentar, intrigeert mij. Het lijkt wel een toren die uit twee symmetrische delen bestaat na doormidden te zijn geklieft. Ik krijg verschillende uitleg te horen. Een is dat de twee delen het dualisme van het bestaan met goed en kwaad symboliseren en elkaar pas in het oneindige zullen ontmoeten. De ander is dat het de berg Meru symboliseert die Siva in tweeen heeft gehakt om toegang te verschaffen aan de goden.

   

   

terug naar de reisverslagen