Nog iets over de talen die in Vanuatu gesproken worden. Er zouden nu nog meer dan honderd ´levende´ Melanesische talen zijn en dit op een totaal aantal inwoners van 225.000. Het heeft alles te maken met hoe vroegere, geisoleerd levende stammen van elkaar waren gescheiden door bergen, ravijnen, snelle stromen of een generaties lang durende stammenstrijd. Afzonderlijke culturen en talen hebben zich zo kunnen ontwikkelen. Afhankelijk van de scholing die ni-Vanuatu nu krijgen, spreken ze naast hun eigen taal, Frans of Engels. Bislama is de (officiële) omgangstaal. Bislama is pidgin ofwel creools Engels, ontstaan als simpele voertaal tussen Europeanen en Pacific Islanders. Aan boord van schepen was vaak meer dan helft van de bemanning geen Europeaan en afkomstig uit alle windstreken. Binnen zo´n multilinguale meltingpot moest toch gecommuniceerd worden. Het woord Bislama is afkomstig van ´beach la mar´, wat weer een verbastering is van ´beche-de mer´, de zeekomkommer, voor Chinezen een lekkernij. Vanaf 1850 was het voor de koopvaardij naast sandalwood het belangrijkste handelsmiddel om in China tegen thee te kunnen ruilen.

Een aantal Bislama voorbeelden:
yumi -we (you and me)
tangkiu tumas -thank you too much

Een paar die weergeven hoe gewelddadig het vroeger wel geweest moet zijn:
Killem -slaan
Killem tamtams -op de drums slaan
Ded -bewusteloos
Ded finis -dood zijn
Killem ded finis -iemand vermoorden

Een grappig voorbeeld wat laat zien hoe vroeger de Zuidzee eilanders voor hen onbekende voorwerpen vertaalden, zoals een PIANO:
Bigfala bokis blong waetman -big fellow box belong whiteman
tith blong im sam i black sam i waet -teeth belong him some is black some is white
sipos yu killem, im singaot -suppose you kill him; him sing out
En deze voor kroonprins CHARLES:
Nambawan Pikini blong Missus Kwin -number one pikini (kind) belong misses queen.

En dan de TAMTAMS die je overal in Port Vila tegenkomt. Het bovengedeelte bestaat meestal uit meerdere hoofden. Het onderste gedeelte heeft een sleuf en is uitgehold waardoor het gebruikt kan worden als een drum. Behalve als ritme instrument wordt de tamtam gebruikt om berichten door te geven, nog steeds.

Maandag kwam Bruno langs, de vulkaan aficionado, die ik op Tanna had ontmoet. Hij was nog nooit aan boord van een zeiljacht geweest, keek zijn ogen uit en wilde van elk instrument een uitleg. Op zijn beurt heeft hij mij de beweging van de continenten proberen uit te leggen. Verder ben ik, naast het lanterfanten, de klusjeslijst aan het afwerken, zoals olie verversen en water oppompen van de bodem van de dieseltank. De reserveringen in Australie zijn gedaan; een vliegticket naar Nederland is aangeschaft. Zaterdag 20 november ben ik terug. Ik wacht nog op een beugel, die moet worden gelast, voor de ophanging van een reserve dynamo (die ik al jaren aan boord heb).
Zeer heuglijk nieuws, vind ik zelf, is dat sailmail weer werkt. Ik kan weer emailen vanaf zee. Bij toeval hoorde ik op de marifoon dat Luuk van de “Sloepmouche”, een Belg die hier al 4 jaar met zijn bootje voor anker ligt, de PACTOR (het modem) agent van Vanuatu is. Na 10 minuten gefrutsel aan de aparatuur, adviseerde hij mij een nieuwe adapterkabel (van Serieel naar USB) aan te schaffen. Dit ondanks dat ik drie andere kabels al had uitgeprobeerd... Een kabel kan volgens hem op de ene radio wel werken en op de andere weer niet. En hij had gelijk.

terug naar de reisverslagen