De onderdelen van de dynamo laten nog op zich wachten. Ze waren voorradig in Nieuw Zeeland, maar voor dat het pakket eenmaal onderweg was, waren we al een week verder. De verwachting is nu 2e helft komende week. Met de zonnepanelen, die met voldoende zon voor een laadstroom van rond de 10 Amp zorgen, worden de accu’s goed op peil gehouden, zolang ik maar geen koelkast permanent laat draaien. Anderhalf uur in het vriesvak is voldoende om met happy hour toch een koud pilsje open te kunnen trekken.
In de tussentijd vermaak ik me door, na de middaghitte, door Port Vila te struinen. De stad is prachtig gelegen op een landstrook tussen twee baaien. Vanaf de heuvels heb je mooie vergezichten en vaak kan ik de Gemini nog ontwaren, die voor het eiland Iririki aan een mooring ligt. Met zijn 40.000 wonen de ‘Vilanezen’ mooi verspreid. De behuizing is overwegend in kleine villaatjes, die van van hout, plaatmateriaal en golfplaat zijn opgetrokken en dat tussen een weelderige tropische begroeiing. Armoedige woningen heb ik (nog) niet gezien. Opmerkelijk zijn de vergane Franse sferen van Port Vila met Frans koloniale huizen, Franse restaurants, de baquette en het veelgesproken Frans. Daarentegen is er ook Engelse wijk met een cricket field (Independence park) met Engels ogende huizen en een Presbyteriaanse kerk daar om heen gebouwd. Elke zaterdag wordt er cricket gespeeld, terwijl dagelijks achter NUMBAWAN (number one), een internetcafe, petanque gespeeld. En dan is er ook nog Chinatown. Chinezen kom je in de gehele South Pacific tegen. Hier hebben ze supermarktjes en winkeltjes die lijken gedurende jaren te zijn volgestouwd met werkelijk van alles, van olielampen (alleen in de grote steden is elektriciteit) tot bolletjes wol.
De veeltaligheid op straat en de mix aan koloniale overblijfselen zijn terug te voeren tot een gemengd Frans-Engelse koloniale tijd van planters, veeboeren, handelaren, schipbreukelingen, deserteurs, ontsnapte en ex-gevangenen en missionarissen. Bij afwezigheid van law and order moet het hier een waar wilde westen zijn geweest. Rond 1900 kwam er eindelijk bestuur, maar dan wel van gemengd Anglo-Franse signatuur, Condominium genaamd. Algemeen werd dit als een lachertje beschouwd. In plaats van gezamenlijk, waren twee regeringen over elkaar heen aan het besturen en putten zij zich uit in wedijver. Elk land behield zijn eigen wettelijk systeem, politiemacht, scholing en gezondheidsorganisatie. De officiele krant en de publieke borden waren in twee talen, nog steeds te zien trouwens. Er waren twee soorten valuta, twee sets postzegels. Ja en dan rechts of links rijden? Om dit probleem op te lossen kwamen de twee partijen op gegeven moment overeen de eerstvolgende geimporteerde auto bepalend te laten zijn en dat was een Franse. En de autochtone islanders? Die dachten door een echtpaar te worden bestuurd, de Britse koningin en de Franse president, die het niet altijd met elkaar eens waren. Als de Franse president werd ingewisseld, dachten ze dat de Queen, naast prins Philip, een man had ingewisseld.
De Anglophones waren in de minderheid. Toen rond 1970 duidelijk werd dat het niet langer zo door kon gaan en er een nationalistische beweging was ontstaan binnen de oorspronkelijke bevolking die op onafhankelijkheid af stevende, was de verwachting dat de Fransen, vanwege hun numerieke meerderheid, het land zouden blijven controleren. De Franse colons bleken niet in staat het proces naar hun hand te zetten. In 1980 was de onafhankelijkheid een realiteit en werden de Nieuwe Hebriden, de naam die Captain Cook had bedacht, een eigen republiek, Vanuatu geheten.
Het alom geprezen nationaal museum viel me zwaar tegen. Er waren weinig objecten en het museum leek midden in een verbouwing te zitten. Ook de tamtams, die je in de stad als kunstuiting overal tegenkomt, en de geetaleerde slagtanden van varkens vond ik niet indrukwekkend. Na gelezen te hebben dat enkele jaren terug de diefstal van twee waardevolle slagtanden voor een ware opschudding hadden gezorgd, was ik nieuwsgierig geworden. Het waren de tanden die ooit aan de Britse koningin waren geschonken die ze, in haar wijsheid, op haar beurt het museum had geschonken. Slagtanden van varkens zijn in Vanuatu een statussymbool. Ze worden ‘gekweekt’ door een beer van zijn boventanden te ontdoen waardoor de slagtanden kunnen groeien. Na zo’n 7 jaar zijn de tanden rondgedraaid en moet het varken worden gepierced om de tanden vrij spel te geven. Mochten de tanden na zo’n 15 jaar drie keer zijn gedraaid, wat soms voorkomt, kost alleen al het willen zien van dit fenomeen een varken. Varkens waren tot voor kort het betaalmiddel. In het binnenland zou nog zowel met Vatu als met varkens worden betaald. Een vrouw wordt gekocht, met varkens en/of geld, waar de gemiddelde prijs zo rond de 100.000 Vatu zou liggen (minder dan 1000 euries). Jullie begrijpen het. Het is hier een mannenwereld, waar vrouwen een ondergeschikte positie innemen. In algemene zin betekent dit dat vrouwen van bepaalde ceremonieen worden uitgesloten, harder moeten werken (land bebouwen, koken, wassen, water halen, varkens verzorgen en kinderen opvoeden) en dientengevolge een kortere levensverwachting hebben. Mannen houden zich bezig met vissen, jagen, houtsnijwerk, bootjes bouwen, kava drinken en de politiek bespreken. Mannen kunnen, zolang ze zich dit kunnen veroorloven, er meerdere vrouwen op na houden. Mannen met hoge status zouden het wel tot 30 vrouwen en honderden kinderen en kleinkinderen hebben gebracht. Soms lijkt de ondergeschiktheid van vrouwen letterlijk te worden uitgelegd in culturele geboden en ‘tabus’. Zo mogen in bepaalde gebieden vrouwen in gestalte niet boven een man uitkomen of over een vuur stappen... De rook waar ze in staat, zou wel eens boven een man uit kunnen stijgen. Aan de andere kant mag een man niet onder de waslijn met vrouwenkleren doorlopen of onder een kano zwemmen waar vrouwen in zitten.
Op straat wordt gegroet, in tegenstelling tot het voorspelbare “Bulah!”in Fiji, zodra je daar maar even aanstalten toe maakt. Ni-Vanuatu zijn enigszins verlegen in hun optreden, maar onvoorwaardelijk vriendelijk als je het eerste initiatief neemt. Als ex-menseneters (tot 1960 nog praktijk) hebben ze een aureool van heftigheid en gewelddadigheid om zich heen wat door mij in contacten met hen niet wordt herkend. De bevolking van het eiland Tanna zou hier op een uitzondering vormen. Wie weet weet lukt het nog om Tanna alsnog te bezoeken, maar dan met een binnenlandse vlucht. Ik hou jullie op de hoogte...
